Elke ochtend als ik wakker word en nog in bed lig, check ik even in bij mijzelf. Ik laat mijn aandacht in mijn lichaam glijden en voel bewust mijn voeten, benen, billen en rug, mijn nek, schouders, armen en buik. Ik adem een paar keer rustig en diep. Hoe voelt mijn lichaam? Hoe gaat het met mij vandaag?
Het moment van in-checken vraagt om een goede sturing van mijn aandacht. Ik moet zogezegd bij de juiste balie gaan staan, want zodra ik in-check bij ‘hoofdzaken’ ben ik verloren. Dan schiet mijn aandacht in mijn hoofd en stromen de gedachten langs, aan lijstjes, afspraken, het bezoek dat straks komt, het emotionele gesprek van gister, de poes die eten moet en de was, o ja, die ik vergeten was aan te zetten. Voor ik het weet, ben ik automatisch opgestaan, aangekleed, zet koffie en open mijn laptop. Vanaf dat moment is mijn lichaam mijn voertuig door de dag dat vanzelf keurig doet wat ik wil en waar ik weinig aandacht aan geef.
Herkenbaar? Jarenlang was dit een vanzelfsprekend patroon van mij. Wakker worden, hoofd vol gedachten en aan de slag. Eenmaal zo de dag begonnen, werkte, fietste en belde ik zo door, van het een naar het ander, mijn geest vol bezigheden en plannen (en problemen, die ook). Had ik enig idee hoe ik mij voelde? Nee, eerlijk gezegd, overviel zo’n vraag me. Ik interpreteerde de vraag dan ook makkelijk als een vraag naar mijn emotionele staat – in psychologische zin, en niet fysiek, lichamelijk. Want, ja, dat contact met mijn lichaam was er niet echt. Mijn aandacht zat in mijn hoofd en mijn hoofd was gericht op de buitenwereld.
Aandacht is een wonderlijke kwaliteit van onze geest. Wonderlijk, want aandacht kun je niet splitsen: aandacht is als een bundel licht van een schijnwerper gericht op één ding, op één bezigheid, op één detail, etc. We kunnen onze aandacht razendsnel verschuiven, maar niet delen.
We kunnen onze aandacht naar buiten richten, op de wereld om ons heen, en naar binnen, op de ‘wereld’ in ons. Wanneer we onze aandacht naar binnen richten, gebeurt er iets: we ervaren een tweedeling in onszelf – hier is ons hoofd en daar is ons lichaam. En we kunnen niet beiden tegelijk in de schijnwerper zetten. Probeer maar eens. Als je goed oplet, voel je hoe je aandacht in je lichaam beweegt ‘naar boven’, naar je hoofd en haar gedachten, of ‘naar beneden’ je lichaam in. Totdat je je ogen dicht doet.
Het is eenvoudig en bijzonder: wanneer ik mijn ‘schijnwerpers’ op de wereld uitzet, ‘kijk’ ik als vanzelf meer in de binnenwereld van mijn lichaam. Ik voel mijn lichaam en haar sensaties direct veel sterker en bewuster. Mijn aandacht, mijn bewustzijn zit in mijn lichaam, ‘ik’ ben aanwezig in mijn lichaam.
De Chinese Qigongleraar Li Hongshi beschrijft in zijn boek Bring home your heart (2010) een fijne techniek om je lichaam te ontspannen, je energie te kalmeren en versterken en daarmee je welzijn te verbeteren. Hij noemt het “lichtonderzoek”: concentreer je bewustzijn op de binnenkant van je lichaam en gebruik de lamp van je aandacht om elk deeltje van je lichaam van binnenuit te bekijken, te voelen. Hoe voelen je tenen? Hoe klopt je hart? Waar zit je ademhaling? Hoe voelt je maag? Je nieren? Je ruggengraat?
Lichtonderzoek is een manier om jezelf te observeren en ervaren. Daarmee krijg je een schat aan informatie over jezelf en hoe het met je gaat. Alleen al door je hoofd stil te laten worden en je lichaam te voelen, kalmeer je. De aandacht die je aan jezelf geeft, werkt op zich al zacht en helend. En door je bewuster te worden van de sensaties die je in je lichaam voelt, wordt ook duidelijker waar ‘iets’ niet goed voelt, en kun je daar wat aan gaan doen.
Elke ochtend als ik wakker word en nog in bed lig, doe ik een klein lichtonderzoek. Ik sluit mijn ogen en glij met de lamp van mijn aandacht door mijn lichaam. Ik voel mijn spieren, pezen en botten, mijn organen en vormen. Ik voel hoe alles in mij stroomt en leeft. Als vanzelf strek ik mijn armen uit, draai mijn bekken, trek mijn benen op – heerlijk even rekken en strekken om de lichte stijfheid van een nacht liggen uit mijn lichaam te werken. Mijn energie gaat stromen. Ik voel me kalm en één met mijn lichaam en, eenmaal zo de dag begonnen, blijft dat gevoel veel beter bij me.
Wil je iets goeds doen voor de gezondheid van je lichaam en geest? Begin de dag met een lichtonderzoek. Het vraagt maar een paar heerlijke minuten.
Saskia Wolda
Leefstijlkunde | Voeding | Positieve gezondheid | Preventie