Gezondheid is een manier van leven.
Gezonde voeding, voldoende beweging en tijd nemen voor rust en ontspanning zijn drie belangrijke pijlers voor een goede gezondheid. De vierde pijler is het streven naar kalmte in ons mentale en emotionele leven.
Stel je deze vier pijlers eens voor als de poten van een stoel. Wanneer alle vier de poten sterk zijn, staat de stoel stabiel. Als één poot zwak is of gebroken, raakt de stoel uit evenwicht en gaat wankelen – laat staan als meer dan één poot niet goed in orde is. Dit beeld maakt op een eenvoudige wijze duidelijk dat onze gezondheid het resultaat is van een balans tussen verschillende gebieden.
Holistisch = kijkend naar het geheel van je gezondheid
Het beeld van gezondheid als een stoel, rustend op de vier poten van voeding, beweging, rust en mentaal-emotioneel evenwicht, maakt meteen ook duidelijk wat het woord ‘holistisch’ betekent – kijkend naar het geheel. In de gezondheidszorg betekent dit dat er niet alleen wordt gekeken naar een specifieke klacht: de zwakke poot, maar naar het welzijn en functioneren van de mens in zijn totaliteit: de stabiliteit van de hele stoel. Je bent als mens een organisch levend geheel en een verstoring op één gebied werkt onvermijdelijk door in andere gebieden.
Waarom is dit belangrijk? Omdat we vaak niet zo naar gezondheid kijken.
We hebben de neiging om ons op een of twee aspecten te focussen en de andere te vergeten of te negeren. We gaan sporten omdat dat gezond is, maar eten ondertussen slecht of krijgen te weinig slaap. We kunnen obsessief bezig zijn met diëten, maar weinig zin hebben om te bewegen. En, misschien wel het meest voorkomend: we besteden dan wel aandacht aan wat meer bewegen en gezonder eten, maar zijn slecht in staat onze gedachten en emoties te reguleren met als gevolg dat onze gezondheid wordt aangetast door onrust, stress, heftige emoties, negatieve gedachten over onszelf.
Aandacht geven aan één of twee aspecten van je gezondheid is altijd beter dan niets doen, maar het brengt nog geen balans. Daarvoor is aandacht nodig voor de basisfundamenten die je gezondheid vormen, lichamelijk, geestelijk en emotioneel. Daarmee zijn we op het terrein van de leefstijlgeneeskunde gekomen.
Wat is leefstijlgeneeskunde?
Leefstijlgeneeskunde werkt, zoals de naam zegt, met het genezen van het lichaam door middel van een verbetering van je leefwijze. Je leefwijze is de manier waarop je voor jezelf zorgt door middel van voeding, beweging, ontspanning, slaap, stressmanagement en zingeving.
De leefstijlgeneeskunde legt daarmee de zorg voor je gezondheid terug in je eigen handen. Wanneer je eenmaal ziek bent geworden, kan een arts helpen het genezingsproces in gang te zetten, maar jij zal zelf voor het herstel en behoud van je gezondheid moeten zorgen. Dat kan niemand anders voor je doen.
In de leefstijlgeneeskunde staat het ondersteunen en versterken van het zelfhelend vermogen van het lichaam centraal. Uiteindelijk is het niet de arts of de behandeling die je geneest, maar je eigen lichaam die dankzij de juiste zorg haar balans hervindt.
Zelf helend vermogen
Het lichaam is ontworpen om zichzelf te helen, het kan niet anders. In ons lichaam heerst een ‘vitale kracht’ die altijd streeft naar behoud van een interne balans om de wezenlijke lichaamsfuncties in stand te houden en goed te laten functioneren. Constant vinden er in het lichaam processen plaats van afbraak, opbouw, herstel en aanpassing om dit interne evenwicht te bewaren, onder invloed van voortdurende veranderingen in onszelf en onze omgeving.
De invloed van je leefstijl
De kracht van dit balancerende, zelf helende vermogen kun je door je eigen gedrag en gedachten ondersteunen, maar ook aantasten. Je leefstijl speelt hierin een doorslaggevende rol.
Slechte voeding, onregelmatig eten, te weinig beweging, gebrek aan rust en slaap, worstelen met stress en emoties tasten de vitale kracht van je lichaam aan. Je lichaam doet zijn uiterste best om tekorten en/of excessen op te vangen, maar zal op den duur zijn veerkracht verliezen. Je gezondheid raakt uit balans: je wordt moe, je weerstand verzwakt en je krijgt last van klachten die zich bij verwaarlozing kunnen ontwikkelen tot (chronische) aandoeningen of ziekten.
Gezonde eet- en leefgewoonten ondersteunen het zelf helend vermogen van het lichaam. Je lichaam krijgt voldoende verse, voedzame voeding, beweging, rust en ontspanning om te herstellen en zelf weer in balans te komen. Je weerstand wordt sterker, je energie verbetert en je veerkracht komt terug. Een goede leefstijl bevordert daadwerkelijk herstel van ziekte en gezondheidsklachten.
Onbalans
Ons lichaam weet heel precies wanneer zijn evenwicht begint te wankelen. Het stuurt ons eerst subtiele en daarna steeds duidelijker signalen. Je lichaam gaat tegen je ‘spreken’ door middel van fysieke sensaties en gevoelens. Heb je het vaak koud? Zweet je veel? Voel je hoofdpijn? Heb je pijn in je rug, een stijve nek, last van je darmen? Ben je weer verkouden geworden? Heb je behoefte aan slaap? En – doe je daar wat aan?
Door te leren luisteren en reageren op de signalen van je lichaam, kun je verstoringen verhelpen en de balans tijdig herstellen. Ons lichaam doet haar uiterste best om onze gezondheid zo goed mogelijk in evenwicht te houden, maar het kan het niet allemaal zelf. In het hart van een gezonde leefstijl ligt het bewust waarnemen wat er in je lichaam en geest gebeurd. Het gaat, met andere woorden, om het goed kunnen voelen en interpreteren van je behoeften en in overeenstemming daarmee leren handelen.
Uit balans
In onze drukke, complexe wereld vol prikkels, regels, verplichtingen en verwachtingen maakt ons hoofd overuren. We moeten elke dag aan zoveel dingen denken, we moeten werk plannen, zaken regelen, keuzes maken en beslissingen nemen. We werken veel met ons hoofd en wanneer we passief gaan ontspannen voor beeldschermen, blijven we onze hersenen nog steeds prikkelen.
In je hoofd, uit je lichaam
Hoe meer wij met onze aandacht ‘in ons hoofd zitten’, hoe minder wij in contact staan met ons lichaam en haar behoeften. Vaak horen we de signalen van ons lichaam nog wel, maar besluiten we dat we ze liever niet willen voelen. We proberen sensaties van onrust en ongemak, pijn en spanning vaak te negeren, zodat we er niet naar hoeven handelen, want dit handelen kan onze wensen, plannen en agenda’s flink doorkruisen. We gaan excuses verzinnen om maar niet voor onszelf te zorgen: het komt nu niet uit, geen zin, geen tijd, te druk, te moe, zoveel gedoe. Morgen. Later.
Wanneer je lange tijd te weinig aandacht geeft aan je behoeften, raak je uit balans. Je voelt je steeds meer gespannen en krijgt vaker onzekere of sombere gedachten. Je gaat piekeren, worstelt met emoties en je slaapt slechter. Je geeft te weinig tijd aan je eten, je slaat maaltijden over, je gaat snacken en snoepen of je eet te veel. Je hebt geen zin meer om lekker te bewegen. Je voelt je niet goed. Je energie is laag en je weerstand verzwakt.
Wanneer je in een negatieve spiraal terecht komt, ligt het gevaar om de hoek dat je nog meer wegduikt in verdoving en afleiding, in werk, beeldschermen, drank en troostvoedsel. Waarom? Je hebt geen zin om je slecht te voelen. Je luistert niet meer naar je lichaam. Je weet niet meer waar je behoefte aan hebt. Je verliest het contact met jezelf.
Op een zeker moment kan je lichaam het tekort aan goede voeding, beweging en rust en het te veel aan spanning en vervuiling niet meer aan: je krijgt last van gezondheidsklachten die bij verdere verwaarlozing kunnen uitgroeien tot (chronische) aandoeningen of ziekten.
Wil je erkennen dat er iets niet goed voelt en je aandacht en verzorging nodig heeft om weer in balans te komen, te herstellen, heel te worden? Ben je bereid om deze moeite te nemen, omdat het gaat om jou, om jouw leven, jouw gezondheid? Omdat je je diep van binnen goed wil voelen?
De weg terug naar een gezond lichaam
Het eerste dat je kunt doen voor je gezondheid is aandacht geven aan de onrust, pijn en ongemak die je voelt. De weg naar herstel begint met bewust luisteren naar de signalen van je lichaam: je lichaam geeft altijd aan wat zij nodig heeft om weer in balans te komen.
Een betere leefstijl betekent weer in contact komen met je lichaam, beter gaan voelen wat je nodig hebt, gezondere voedselkeuzes maken, leren tijd nemen om te rusten, ontdekken wanneer en hoe je graag beweegt, op welke manieren je kunt ontspannen. En dat gaan doen.
Je leefwijze, dus je manier van leven en zorgen voor jezelf veranderen, betekent dagelijkse gewoonten veranderen en dat is in het begin lastig. Het veranderen van gedrag is niet makkelijk, zelfs wanneer het om een verbetering gaat. Wanneer je positieve ervaringen krijgt, gaat het steeds makkelijker en beter.
Je bewust worden van ingesleten gedachtenpatronen en ongezonde gewoonten is de eerste stap op weg naar een verbetering van je gezondheid. De tweede stap is het veranderen van je gedrag. Niet alles in een keer, maar stap voor stap, met een beter bewustzijn van jezelf, de juiste praktische kennis, een duidelijke motivatie en een concreet plan.
Als voedingsdeskundige en leefstijlcoach deel ik mijn kennis, inzicht en vaardigheden met je zodat jij de manier vindt om gezonder te gaan leven – in balans met wie jij bent. Goed zorgen voor jezelf is de weg naar een prettiger leven, waarin je meer energie, gezondheid en plezier ervaart.
Ieder mens is uniek en elke onbalans vraagt om een eigen benadering, maar één ding staat vast: hoe beter je voor jezelf zorgt, hoe beter je lichaam en geest functioneren en hoe beter je je voelt.
Saskia Wolda
Leefstijlkunde | Voeding | Positieve gezondheid | Preventie